TRƯỜNG CHÍNH TRỊ - GIA LAIhttps://truongchinhtri.gialai.gov.vn/uploads/logo.png
Thứ bảy - 21/06/2025 10:34990
Cách đây 100 năm (21/6/1925 – 21/6/2025) báo chí cách mạng Việt Nam ra đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh là người sáng lập và người thầy vĩ đại. Suốt 100 năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam đã quán triệt quan điểm chỉ đạo của Người, không ngừng phát huy vai trò tiên phong trên mặt trận tư tưởng, văn hóa. Tiếp tục vận dung sáng tạo quan điểm và tấm gương vĩ đại của Bác vào thực tiễn là một giải pháp vô cùng quan trọng nhằm thúc đẩy sự phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam hiện nay và tương lai.
1. Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc – Người sáng lập Báo chí Cách mạng Việt Nam Tháng 11 năm 1924, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc từ Liên Xô về Trung Quốc. Tại đây, trên cơ sở quán triệt và vận dụng sáng tạo những chỉ dẫn của của V.I. Lênin về báo chí: “Trong thời đại ngày nay, không có tờ báo chính trị thì không thể có phong trào gọi là chính trị”, “chúng ta cần trước hết là tờ báo, không có nó thì không thể tiến hành một cách có hệ thống cuộc tuyên truyền, cổ động hết sức có nguyên tắc và toàn diện”[1]; “Báo chí là người tuyên truyền, cổ động, tổ chức chung, người lãnh đạo chung”[2], Người đã sáng lập Báo Thanh niên – Cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc là cây bút chủ chốt và là tác giả của những bài quan trọng về chính trị, tư tưởng, lý luận, thực tiễn. Thời kỳ lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trực tiếp chỉ đạo (21/6/1925 - 4/1927) báo Thanh niên ra được 88 số. (Tổng cộng, từ lúc ra đời đến lúc ngừng hoạt động, báo ra được khoảng 200 số).
Số 66 báo Thanh Niên (Ảnh: Tư liệu)
Báo Thanh niên đã đóng vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền mục tiêu, nguyên tắc và đường lối của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, đồng thời hướng dẫn các hoạt động cách mạng cho hội viên. Với vai trò tiên phong trên mặt trận tư tưởng, tờ báo góp phần đáng kể vào việc tuyên truyền chủ nghĩa Mác-Lênin tại Việt Nam, tạo nền tảng vững chắc về chính trị, tư tưởng và tổ chức, chuẩn bị cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam vào mùa Xuân năm 1930. Vào tháng 2 năm 1985, theo đề xuất của Hội Nhà báo Việt Nam (thành lập năm 1950), Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Quyết định số 52 (ngày 5/2/1985), chính thức xác định ngày 21/6 hằng năm là Ngày Báo chí Việt Nam. Tiếp đó, vào ngày 21/6/1985, lần đầu tiên lễ kỷ niệm 60 năm ngày Báo “Thanh Niên” ra số đầu tiên và Ngày Báo chí Việt Nam được tổ chức. Đến ngày 21/6/2000, nhân dịp kỷ niệm 75 năm Ngày Báo chí Việt Nam, theo đề nghị của Hội Nhà báo Việt Nam, Bộ Chính trị đã quyết định đổi tên sự kiện này thành “Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam”. 2. Chủ tịch Hồ Chí Minh người thầy vĩ đại của báo chí cách mạng Việt Nam Trước hết,Bác có những quan điểm hết sức sâu sắc về báo chí cách mạng Việt Nam. Về đề tài,Bác khẳng định rõ: “Chống thực dân đế quốc, chống phong kiến địa chủ, tuyên truyền cho độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”[3]. Nghĩa là, đề tài phải bám sát nhiệm vụ chính trị. Nhiệm vụ chính trị bao hàm cả nhiệm vụ trước mắt, mang tính sách lược : “Chống thực dân đế quốc, chống phong kiến địa chủ” và nhiệm vụ xuyên suốt, bao trùm có tính chiến lược của cách mạng Việt Nam: “tuyên truyền cho độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”. Về vai trò của nhà báo và mục đích của Báo chí, Bác chỉ rõ: “Đối với những người viết báo chúng ta, cái bút là vũ khí sắc bén - bài báo là tờ hịch cách mạng để động viên quần chúng đoàn kết đấu tranh, chống chủ nghĩa thực dân cũ và mới, chống chủ nghĩa đế quốc đứng đầu là đế quốc Mỹ, vì độc lập dân tộc, tiến bộ xã hội và hòa bình thế giới”[4]. Và người làm báo cũng là chiến sỹ cách mạng, “Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”. Như vậy, theo Bác, báo chí cách mạng cũng là một mặt trận và người làm báo là chiến sỹ trên mặt trận ấy. Vì thế, nhà báo và báo chí cách mạng có vai trò hết sức to lớn, trong mọi thời kỳ, giai đoạn cách mạng. Về tính chiến đấu và tính quần chúng của Báo chí cách mạng, Người dạy: “Báo chí ta không phải để cho một số ít người xem, mà để phục vụ nhân dân, để tuyên truyền giải thích đường lối, chính sách của Đảng và Chính phủ, cho nên phải có tính chất quần chúng và tinh thần chiến đấu”[5]. Từ quan điểm của Người, cho thấy: Tính chiến đấu của báo chí. Khi đất nước còn chiến tranh, là chống đế quốc, phong kiến. Khi hoà bình lập lại, đối tượng chiến đấu mới và rất khác, rất phức tạp, theo ý Bác dạy, cần được hiểu theo nghĩa rộng, bao gồm việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ lý tưởng cách mạng; chiến đấu chống lại những tư tưởng bảo thủ, lạc hậu; chống lại những tiêu cực từ cuộc sống mới; chống lại những thói hư, tật xấu mới nảy sinh trong đội ngũ cán bộ, đảng viên (nạn tham nhũng, tệ quan liêu…); chống lại âm mưu xuyên tạc, phá hoại của các thế lực thù địch, phản động trong và ngoài nước…đồng thời, cổ vũ toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị. Tính quần chúng của Báo chí cách mạng, Bác khẳng định, báo chí phải phục vụ nhân dân. Báo chí cách mạng phải có tính phổ biến rộng rãi, gắn bó với đời sống của quần chúng. Nội dung báo chí phải dễ hiểu, dễ tiếp cận, phản ánh chân thực đời sống của quần chúng, giúp nhân dân hiểu đúng và thực hiện tốt các chủ trương, đường lối của Đảng và Chính phủ, tạo sự đồng thuận trong xã hội, góp phần thúc đẩy công cuộc cách mạng ngày càng phát triển. Bác cũng yêu cầu rất cụ thể đối với nhà báo và báo chí cách mạng Việt Nam: Viết cho ai xem? Viết để làm gì? Và vì ai mà viết? Mục đích viết làm gì? Nghĩa là, phải trả lời cho được đối tượng; định hướng nội dung, tư tưởng; mục đích cụ thể của bài báo. Điều này cho thấy Người là một nhà báo rất chuyên nghiệp và có quan điểm hết sức thiết thực đối với nhà báo và báo chí cách mạng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp gỡ phóng viên các cơ quan báo chí trong và ngoài nước tại Thủ đô Hà Nội (5/1968). Ảnh: TTXVN
Thứ hai,Chủ tịch Hồ Chí Minh - Nhà báo lớn của nền báo chí cách mạng Việt Nam. Với hàng ngàn bài báo chính luận dưới nhiều bút danh khác nhau, Người đã đặt nền móng và định hướng cho báo chí cách mạng Việt Nam. Những bài viết của Người không chỉ sắc bén, mang tính chiến đấu cao mà còn thể hiện tư duy lý luận sâu sắc, gần gũi với quần chúng. Phong cách báo chí Hồ Chí Minh mãi là ngọn đuốc soi đường cho các thế hệ nhà báo Việt Nam tiếp bước, giữ vững tinh thần cách mạng và trách nhiệm xã hội, góp phần xây dựng một nền báo chí phụng sự nhân dân và đất nước. Thứ ba, quan điểm và tấm gương của Chủ tịch Hồ Chí Minh soi sáng sự nghiệp báo chí Cách mạng Việt Nam100 năm qua. Dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh, báo chí cách mạng Việt Nam đã có hành trình vẻ vang suốt hơn một thế kỷ. Trong kháng chiến chống thực dân và đế quốc, báo chí là "tờ hịch cách mạng," cổ vũ tinh thần chiến đấu, đồng hành cùng dân tộc. Nhiều nhà báo đã hy sinh trên chiến trường, góp phần vào thắng lợi lịch sử.
Chủ tịch Hồ Chí Minh - Người thầy vĩ đại của những người làm báo cách mạng Việt Nam. Ảnh: Tư liệu TTXVN
Sau ngày đất nước thống nhất, báo chí tiếp tục phát huy vai trò trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong thời kỳ đổi mới, báo chí Việt Nam vừa dẫn dắt dư luận, vừa phản ánh sự phát triển đất nước, đấu tranh chống các tác động tiêu cực của cơ chế thị trường, đồng thời là cầu nối giữa Việt Nam và thế giới. 3. Tiếp tục vận dụng sáng tạo quan điểm và tấm gương của chủ tịch Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng Việt Nam Tính đến tháng 12/2024, “cả nước có 884 cơ quan báo chí, gồm: 812 báo, tạp chí và 72 đài phát thanh truyền hình (PTTH). Trong 812 báo, tạp chí có 137 báo (73 báo địa phương và 64 báo trung ương); 675 tạp chí (323 tạp chí khoa học, 275 tạp chí thuộc tổ chức hội, 77 tạp chí thuộc cơ quan bộ, ngành, tôn giáo). Trong 72 cơ quan hoạt động PTTH, gồm: 2 Đài quốc gia (Đài Tiếng nói Việt Nam – VOV và Đài Truyền hình Việt Nam - VTV); 64 Đài PTTH tỉnh, thành phố, 1 Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC trực thuộc VOV và 5 đơn vị hoạt động truyền hình (Báo Nhân Dân, Quốc hội Việt Nam, Truyền hình An ninh, Truyền hình Thông tấn - Vnews, Trung tâm Phát thanh - Truyền hình Quân Đội). Có 3 Đài/Đơn vị là VTV, Vnews và Đài Truyền hình TPHCM được cấp giấy phép biên tập kênh truyền hình nước ngoài, để biên tập 49 kênh truyền hình nước ngoài.”[6] Với 884 cơ quan báo chí, bao gồm hệ thống báo, tạp chí và đài phát thanh truyền hình, báo chí cách mạng Việt Nam tiếp tục phát triển mạnh mẽ, khẳng định vai trò tiên phong trong đời sống chính trị – xã hội. Tuy nhiên, trước những thách thức từ sự cạnh tranh của mạng xã hội, áp lực tài chính, sự lan tràn của tin giả…báo chí cách mạng Việt Nam đứng trước yêu cầu đổi mới để duy trì vị thế dẫn dắt dư luận và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Bác từng khẳng định: “Cây bút là vũ khí sắc bén, bài báo là tờ hịch cách mạng.” Tư tưởng này vẫn nguyên giá trị trong thời đại số, khi báo chí phải giữ vững tính chiến đấu, định hướng dư luận, phản bác luận điệu sai trái và bảo vệ lợi ích dân tộc. Đồng thời, báo chí cần gắn bó với quần chúng, phản ánh trung thực đời sống nhân dân, giúp công chúng hiểu rõ chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Để báo chí cách mạng Việt Nam phát huy vai trò trong giai đoạn mới, cần thực hiện hai giải pháp trọng tâm: Thứ nhất, quán triệt sâu sắc quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về định hướng chính trị, tư tưởng, tính chiến đấu và tính phục vụ quần chúng. Báo chí phải là công cụ sắc bén trong bảo vệ nền tảng tư tưởng, đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực và những luận điệu xuyên tạc từ các thế lực thù địch. Thứ hai, học tập tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh để mỗi nhà báo nêu cao tinh thần trách nhiệm, giữ gìn đạo đức nghề nghiệp, kiên định với sự nghiệp cách mạng, không bị ảnh hưởng bởi cám dỗ vật chất hay áp lực bên ngoài. Ngày nay, với đội ngũ nhà báo và cơ quan báo chí hùng hậu, hiện đại, đa phương tiện, hội nhập quốc tế và ngày càng phát triển, tiếp tục vận dụng sáng tạo quan điểm, tấm gương của Bác về báo chí cách mạng và phát huy vai trò quan trọng của Báo chí Cách mạng 100 năm qua, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng và kỳ vọng Báo chí Cách mạng Việt Nam sẽ tiếp tục làm tròn sứ mệnh vẻ vang của mình, luôn đi tiên phong trên mặt trận tư tưởng, văn hóa góp phần quan trọng vào thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, góp phần quan trọng sớm đưa đất nước ta thành một quốc gia có thu nhập cao, phồn vinh, hạnh phúc./.
[6]Dự thảo báo cáo Công tác báo chí năm 2024 và phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp năm 2025. Dẫn theo https://tienphong.vn/viet-nam-hien-co-41000-nguoi-lam-viec-trong-884-co-quan-bao-chi-post1701140.tpo
Tác giả: ThS Lê Văn Minh – Khoa Xây dựng Đảng Ảnh tư liệu: Hoàng Đức Ngọc
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ - GIA LAI
