TRƯỜNG CHÍNH TRỊ - GIA LAIhttps://truongchinhtri.gialai.gov.vn/uploads/logo.png
Thứ tư - 10/07/2024 18:591.2890
Nhân kỷ niệm 85 năm ra đời tác phẩm “Tự chỉ trích” ( 1939 -2024) của cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ chúng ta đọc lại tác phẩm "Tự chỉ trích", suy ngẫm, thấm thía những luận điểm về tự phê bình và phê bình, tham khảo phương pháp luận khoa học, thế giới quan và nhân sinh chính trị đúng đắn để tiếp tục công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng, tự phê bình và phê bình trong tình hình hiện nay. Đồng thời giúp cán bộ, đảng viên nhận thức đúng về tính chất, mục đích, phương pháp tự phê bình và phê bình trong Đảng, từ đó nâng cao chất lượng công tác tự phê bình và phê bình.
Tác phẩm Tự chỉ trích.
Tác phẩm “Tự chỉ trích” được xuất bản vào tháng 7/1939. Vào thời điểm đó, sự thắng thế của các phần tử tờ-rốt-kít dẫn đến thất bại tạm thời của Mặt trận Dân chủ Đông Dương. Một số cán bộ, đảng viên dao động, tranh cãi, công kích lẫn nhau, viết bài đăng báo, với nhiều luồng tư tưởng lệch lạc về đường lối của Đảng, xuất hiện chủ nghĩa bè phái, chia rẽ trong nội bộ Đảng. Với tư cách là Tổng Bí thư, đồng chí Nguyễn Văn Cừ cảm thấy “không thể giữ thái độ lãnh đạm hay mù mờ”, “có trách nhiệm phải tham gia vào cuộc thảo luận”, “phải định rõ thái độ”, “có bổn phận phải phân tích xác thực hoàn cảnh”. Cùng với việc khởi xướng đấu tranh lý luận trên các mặt trận báo chí, tuyên truyền, giáo dục, đồng chí Nguyễn Văn Cừ viết tác phẩm “Tự chỉ trích” in trong tập sách Dân chúng xuất bản tháng 7/1939 với bút danh Trí Cường. Tác phẩm Tự chỉ trích gồm 4 phần: 1. Nguyên tắc tự phê bình và phê bình của Đảng; 2. Bài học về cuộc tuyển cử Hội đồng Quản hạt Nam Kỳ; 3. Đấu tranh về bảo vệ đường lối Mặt trận Dân chủ của Đảng chống tả khuynh và hữu khuynh; 4. Tóm tắt đường lối chiến lược và sách lược của Mặt trận Dân chủ Đông Dương. Nội dung xuyên suốt của tác phẩm là nêu rõ mục đích, nội dung, phương pháp tự phê bình, phê bình của người đảng viên, qua đó đấu tranh chống lại những tư tưởng, nhận thức sai trái nhằm giữ vững và phát huy đoàn kết, thống nhất trong Đảng. “Tự chỉ trích” được xem tác phẩm điển hình về quan điểm tự phê bình và phê bình của đồng chí Nguyễn Văn Cừ và nó vẫn còn nguyên giá trị cho đến tận ngày nay. Về mục đích của tự phê bình và phê bình, theo đồng chí Nguyễn Văn Cừ, đối với một đảng chính trị, đặc biệt lại là một đảng còn non trẻ, thì trong quá trình hoạt động, việc mắc phải khuyết điểm, sai lầm là điều khó tránh khỏi, vì vậy đòi hỏi Đảng phải thường xuyên kiểm điểm, đánh giá và thực hiện phê bình và tự phê bình, nhằm làm cho Đảng ngày càng mạnh. Đồng chí cho rằng: phê bình và tự phê bình là để chỉ ra những sai lầm, khuyết điểm, đặc biệt để kịp thời phát hiện ra những xu hướng cần phải đấu tranh loại bỏ như “tả khuynh”, “hữu khuynh”, xa rời quần chúng, làm mất đoàn kết nội bộ. Đồng thời, phải tìm ra nguyên nhân của những sai lầm, khuyết điểm để kịp thời khắc phục, sửa chữa. Về phương pháp thực hiện, đồng chí cho rằng, trong phê bình và tự phê bình, phải đảm bảo thế giới quan mác-xít, tức là “phải tôn trọng sự thật, công khai, mạnh dạn, thành thực vạch những lỗi lầm của mình và tìm phương châm sửa đổi, chống những xu hướng hoạt đầu, thỏa hiệp”. Đồng chí phân tích, nếu không trung thực, thẳng thắn, không mạnh dạn đấu tranh, nghiêm túc trong phê bình và tự phê bình mà thực hiện theo kiểu “đóng kín cửa bảo nhau” để “giữ cái vỏ thống nhất bề ngoài mà bên trong thì hổ lốn một cục” thì “đó không phải một đảng tiền phong cách mạng mà là một đảng hoạt đầu cải lương” và dẫn đến nhiều hậu quả tai hại. Đối với Đảng, khi phê bình và tự phê bình, “Đảng có bổn phận phải phân tích xác thực hoàn cảnh, không bi quan, hoảng hốt mà cũng không đắc chí tự mãn”, “Chúng ta không bao giờ có thể đổ hết những nguyên nhân thất bại cho việc quân thù đàn áp và cử tri chưa giác ngộ. Chúng ta phải biết nhìn nhận những khuyết điểm về chủ quan mà chính ta gây ra, chính ta phải chịu hoàn toàn trách nhiệm” và “phải đứng về lợi ích, về công cuộc của dân chúng mà chỉ trích những khuyết điểm, những chỗ lừng chừng hoặc hèn nhát để đẩy phong trào phát triển rộng rãi, mạnh mẽ hơn”. Đối với mỗi đảng viên, “có quyền tự do thảo luận, tự do chỉ trích, miễn là sự thảo luận luôn luôn mang tinh thần Bôn-sê-vich, không làm giảm uy tín của Đảng, nhằm làm cho kẻ thù không thể hí hửng tìm ở đây một sự chia rẽ hay mầm bè phái gì giữa những người cộng sản”. “Người cộng sản có bổn phận nói sự thật với quần chúng, dẫn đường cho quần chúng chớ không phải theo đuôi họ, hay phỉnh họ… Và dẫu cho có sai lầm, có thất bại thì phải có can đảm “mở to mắt ra nhìn sự thật”; khi phê bình không để xẩy ra “cãi vã những chuyện nhỏ nhen” mà phải biết “trọng uy tín của Đảng, coi nó là cốt yếu, luôn luôn làm cho nó được gia tăng...”, “phải nắm vững mục đích xây dựng đảng, xây dựng đồng chí mình, không được đả kích hoặc cường điệu những sai lầm khuyết điểm của đồng chí mình”.
Đồng chí Nguyễn Văn Cừ (1912 - 1941)
Ảnh: Tư liệu/TTXVN.
Như vậy, đối với mỗi tổ chức đảng và mỗi đảng viên, khi “phê bình và tự phê bình phải đặt lợi ích của Đảng, của dân tộc lên trên hết. Đối với uy tín của Đảng thì danh dự cá nhân mình không có nghĩa lý gì, hay nói đúng ra không có nữa, vì một người đảng viên cộng sản chỉ biết lấy uy tín, lấy danh dự chung của toàn Đảng làm danh dự của mình thôi”. Có thể nói, tác phẩm “Tự chỉ trích” của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ ra đời với những nội dung về phê bình và tự phê bình - một nguyên tắc hết sức quan trọng trong sinh hoạt đảng, đã kịp thời tháo gỡ được nút thắt trong công tác xây dựng Đảng lúc bấy giờ. Đây là một tác phẩm lý luận mẫu mực về xây dựng Đảng không chỉ trong giai đoạn cách mạng khi đó. Đến nay, dù đã trải qua 85 năm nhưng tinh thần chủ đạo của Tự chỉ trích còn nguyên giá trị đối với công tác xây dựng Đảng hiện nay . Trước những vấn đề xảy ra trong Đảng, ngay từ Hội nghị Trung ương 4 khoá XI (năm 2012), Đảng ta đã nhận định: “Công tác xây dựng Đảng vẫn còn không ít hạn chế, yếu kém, thậm chí có những yếu kém, khuyết điểm kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ chậm được khắc phục, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng”, đặc biệt “Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc...”. Vì vậy, hiện nay Đảng ta đang ra sức thực hiện công cuộc xây dựng và chỉnh đốn Đảng, đẩy mạnh việc triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI của Đảng về “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”, Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”…Tất cả Nghị quyết, Kết luận đó đã khẳng định sự kiên quyết đấu tranh tự phê bình và phê bình của Đảng ta, nhằm làm trong sạch Đảng và đội ngũ Đảng viên, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng, vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Trong những năm vừa qua với tinh thần “tự chỉ trích”, tự phê bình và phê bình quyết liệt, Trung ương đã thẳng thắn đánh giá, nhận diện tình hình, nghiên cứu, tổng kết, rút kinh nghiệm, bổ sung, ban hành các chỉ thị, nghị quyết, kết luận, quy định quan trọng về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị. Đảng ta đã thẳng thắn nhận diện, công khai thực trạng vấn nạn tham ô, tham nhũng, lãng phí và các biểu hiện tiêu cực, suy thoái như nhạt phai lý tưởng cách mạng, mơ hồ, dao động, thiếu niềm tin, giảm sút ý chí chiến đấu, đề cao chủ nghĩa cá nhân thực dụng, cơ hội, bè phái cục bộ, lợi ích nhóm, vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và quy chế làm việc, công tác cán bộ, thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, quản lý; vi phạm các quy định pháp luật; vi phạm quy định về những điều đảng viên không được làm, vi phạm đạo đức, lối sống… của đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức tại các cơ quan công quyền trong hệ thống chính trị làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức mạnh, uy tín và năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng ta, làm tổn hại đến lợi ích của Nhà nước, của quốc gia và nhân dân, làm xói mòn niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ, là cơ hội cho các thế lực thù địch lợi dụng chống phá. Theo Ban Nội chính Trung ương, trong 10 năm (2012- 2022) Ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật hơn 2.700 tổ chức đảng, gần 168.000 đảng viên trong đó có hơn 7.390 đảng viên bị kỷ luật do tham nhũng. Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã kỷ luật hơn 170 cán bộ cấp cao diện Trung ương quản lý, trong đó có 33 Ủy viên, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, hơn 50 sĩ quan cấp tướng trong lực lượng vũ trang. Từ đầu năm 2024 đến nay, Bộ Công an đã khởi tố, bắt tạm giam 10 cán bộ diện Bộ Chính trị, Ban bí thư quản lý gồm cựu Bộ trưởng, Bí thư, cựu Bí thư Tỉnh ủy, Phó Bí thư, cựu phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch, cựu Chủ tịch UBND tỉnh…Đây không phải là con số của thành tích mà là con số của tổn thất, là nỗi đau, sự nhức nhối trong xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Trung ương khẳng định quyết tâm, phát hiện đến đâu thì xử lý đến đó, phát hiện kịp thời, xử lý kịp thời thì đạt hiệu quả, giảm thiểu hậu quả. Xây dựng Đảng và hệ thống chính trị được coi là then chốt, cốt yếu hiện nay đang được thực hiện toàn diện về tư tưởng chính trị, đạo đức, tổ chức và cán bộ trên cả hai mặt “xây” và “chống”, phòng ngừa và xử lý. Trong đó, xây là cơ bản, lâu dài, chống là quan trọng, cấp bách. Phải xử lý cán bộ, đồng chí của mình, đó là một đau xót của tổ chức nhưng không thể không làm, mục đích là răn đe, là cảnh tỉnh, là ngăn ngừa, là thượng tôn pháp luật. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định sẽ thường xuyên sàng lọc, rà soát kịp thời và kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những người không đủ tư cách đảng viên với tinh thần “thà ít mà tốt”. Đồng thời, Đảng và Nhà nước cũng đang khẩn trương nhận diện những lỗ hổng và khuyết tật của cơ chế, tình trạng buông lỏng công tác quản lý, giám sát quyền lực; “dọn dẹp”, sửa đổi thể chế để theo kịp với sự phát triển và thay đổi của xã hội, tạo động lực cho phát triển, hạn chế việc sai, mắc lỗi. Trên hết, trước hết, tự phê bình và phê bình vừa như chiếc kính hiển vi soi chiếu, kịp thời phát hiện, nhận diện những biểu hiện sai trái, kịp thời sửa chữa, đấu tranh; vừa như “tấm lọc” hữu hiệu góp phần thanh lọc, ngăn ngừa nguy cơ diễn biến của những khuynh hướng sai lầm. Nâng cao chất lượng sinh hoạt của tổ chức đảng, các tổ chức chính trị - xã hội, nhất là cấp ủy, thường vụ cấp ủy, trong đó tự phê bình và phê bình được thực hiện từ Trung ương đến chi bộ là yêu cầu có tính nguyên tắc được đề cao và phải thực hiện nghiêm, thường xuyên, liên tục. Càng đi sâu vào cuộc đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, chúng ta càng thấy tầm quan trọng của việc thực hành tự phê bình và phê bình trong việc phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn từ gốc, từ sớm, từ xa, không để những vi phạm nhỏ tích tụ thành những sai phạm lớn. Tuy đây là nguyên tắc căn bản đã được khẳng định qua thời gian, được yêu cầu cần tiến hành thường xuyên như một thói quen, hành xử văn hóa trong sinh hoạt đảng, nhưng trên thực tế đây vẫn là “khâu yếu trong sinh hoạt đảng”. Một thời gian dài, nguyên tắc tự phê bình và phê bình ở một số nơi bị buông lỏng, thực hiện không nghiêm, chưa thực chất, chưa thường xuyên, chưa liên tục, còn hình thức. Dẫn đến một số cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ lãnh đạo, quản lý, nhất là người đứng đầu chưa nhận thức đúng đắn, chưa nhận diện đầy đủ các biểu hiện tiêu cực, mức độ suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” tại địa phương, cơ quan, đơn vị mình… Chỉ đến khi sự việc bung bét, xuất hiện các cá nhân, tập thể vi phạm kỷ luật đảng, vi phạm pháp luật thì mới “vỡ lẽ” là các biểu hiện suy thoái, vi phạm đã diễn ra âm thầm, từ từ mà không được phát hiện, hoặc phát hiện mà không được đấu tranh đến nơi đến chốn. Vũ khí phê bình, tự phê bình có lúc có nơi bị vô hiệu hóa, thậm chí có sự bao che, dung dưỡng vi phạm, có sự cấu kết, móc nối, bắt tay thỏa hiệp giữa cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất với các doanh nghiệp, tổ chức để trục lợi. Cái xấu, cái sai len lỏi trong mỗi con người, mỗi tổ chức đảng và dần được chấp nhận như một điều bình thường bởi không ai lên tiếng. Việc thể hiện quan điểm, chính kiến trở thành dị biệt, khó chấp nhận. Hệ quả của việc buông lỏng nguyên tắc này là làm tê liệt, giảm sức chiến đấu của tổ chức đảng. Chủ quan trong nhận diện tình hình, sai lệch trong nhận xét, đánh giá, lơi lỏng trong kiểm tra, giám sát, chậm trễ trong chấn chỉnh dẫn đến hệ lụy nghiêm trọng, nhiều cán bộ, đảng viên, thậm chí là cán bộ cấp cao vướng vào sai phạm, vi phạm kỷ luật Đảng, vi phạm pháp luật. Tự phê bình và phê bình là thước đo trình độ sinh hoạt dân chủ trong Đảng. Đảng viên có quyền và có trách nhiệm nói lên chính kiến của mình, nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng tình hình, tự soi tự sửa mình và tổ chức. Tổ chức cơ sở đảng phải thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, lắng nghe, tôn trọng, tạo môi trường dân chủ, cởi mở cho đảng viên lên tiếng. Phải tạo thành văn hóa thực hành tự phê bình và phê bình, tránh qua loa, hình thức, chiếu lệ, xuê xoa; tránh các biểu hiện nể nang, né tránh, ngại va chạm, “dĩ hòa vi quý”; cũng tránh lợi dụng kiểm điểm, phê bình để đấu đá, hạ bệ, vu khống, bôi nhọ, chỉ trích nhau với động cơ không trong sáng; thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh, thờ ơ, vô cảm trước những bức xúc của nhân dân, phụ họa theo nhận thức và quan điểm sai trái, lệch lạc. Để tạo dựng được thói quen, phương pháp tự phê bình và phê bình thực chất, cá nhân, tổ chức phải có phẩm chất trí tuệ, nền tảng văn hóa, đạo đức, niềm tin và lòng trung thành, tư duy thực tiễn, thực hành trên nền tảng tư tưởng, vững vàng lý luận chính trị, các nguyên tắc rường cột của Đảng. Công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị hiện nay đang thể hiện quyết tâm chính trị cao hơn, hành động mạnh mẽ và hiệu quả hơn, cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực đang được đẩy lên một giai đoạn mới, cam go, phức tạp hơn. Văn bản, chỉ thị, nghị quyết, kết luận, quy định của Trung ương ban hành đến nay đã tương đối đầy đủ, bổ sung căn cứ, cơ sở để thực hiện xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị đi vào cả chiều rộng lẫn chiều sâu, trong đó có công tác tự phê bình và phê bình được nhấn mạnh như một nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu. Nhưng để thực hành thực chất, hiệu quả phải dựa vào ý thức tự giác của mỗi đảng viên, của tổ chức cơ sở đảng, đặc biệt là sự nêu gương của người đứng đầu. Sự đồng lòng, nhất trí của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, của báo chí, truyền thông và toàn xã hội là sức mạnh tổng hợp để tạo nên những bước tiến quan trọng trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị. Bài học về “thống nhất nhận thức để thống nhất hành động” đòi hỏi phải khắc phục cho được tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”, đòi hỏi quyết tâm chính trị, cả hệ thống vào cuộc, hành động, triển khai thực hiện có hiệu quả các chủ trương, nhiệm vụ mới của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Tóm lại, xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, xứng đáng với niềm tin của nhân dân là vấn đề cấp bách, nhiệm vụ sống còn bởi liên quan đến uy tín, danh dự, sức mạnh và sự tồn vong của Đảng, sự ổn định chính trị - xã hội và phát triển bền vững của đất nước trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Trong đó, vũ khí sắc bén nhất là phê bình và tự phê bình cần phải phát huy cao độ. Vì thế tác phẩm Tự chỉ trích càng tỏ rõ giá trị bền vững, có tính thời sự trong thời điểm hiện nay. Tự phê bình và phê bình để đi đến thống nhất ý chí và hành động, đó là quy luật tồn tại, phát triển của Đảng trong quá khứ, bài học của hiện tại và cả tương lai./. Tài liệu tham khảo: 1.Tác phẩm Tự chỉ trích – Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb CTQG, H.2000. 2. Hội nghị toàn quốc tổng kết 10 năm công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực giai đoạn 2012 -2022. 3. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI: Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay. 4. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. 5. Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII "Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh".
Tác giả bài viết: GVC.ThS Hoàng Thị Yến – Khoa Xây Dựng Đảng
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ - GIA LAI
