TRƯỜNG CHÍNH TRỊ - GIA LAI
PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA ĐOÀN VIÊN, THANH NIÊN TRONG CÔNG CUỘC CHUYỂN ĐỔI SỐ QUỐC GIA GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC ĐOÀN VÀ PHONG TRÀO THANH NIÊN TRONG TÌNH HÌNH MỚI
Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, chuyển đổi số đã trở thành xu hướng tất yếu và là động lực quan trọng để phát triển đất nước về mọi mặt. Đảng và Nhà nước ta đã xác định chuyển đổi số là nhiệm vụ trọng tâm, là giải pháp then chốt để đưa Việt Nam phát triển nhanh và bền vững.
Từ chủ trương trên, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều nghị quyết, chương trình để thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, như: Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, như: Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”; Quyết định số 146/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Nâng cao nhận thức, phổ cập kỹ năng và phát triển nguồn nhân lực chuyển đổi số quốc gia đến 2025, định hướng đến 2030; Quyết định số 1132/QĐ-TTg ngày 09/10/2024 phê duyệt Chiến lược hạ tầng số đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030… Trong công cuộc này, đoàn viên, thanh niên – lực lượng xung kích, sáng tạo, có khả năng tiếp thu và ứng dụng công nghệ mới một cách sáng tạo đóng vai trò tiên phong và là lực lượng nòng cốt, góp phần thúc đẩy sự phát triển của quốc gia. Trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên ở nước ta thời gian qua, chuyển đổi số đã giúp các cấp bộ Đoàn nâng cao chất lượng và hiệu quả trong tổ chức các hoạt động phong trào.
1. Chuyển đổi số là yêu cầu cấp thiết ở nước ta hiện nay
Tại Việt Nam, khái niệm “chuyển đổi số” thường được hiểu theo nghĩa chung nhất là quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện của cá nhân, tổ chức về cách sống, cách làm việc và phương thức sản xuất dựa trên các công nghệ số. Tương ứng với định nghĩa trên, chuyển đổi số quốc gia là quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện của cá nhân, tổ chức về cách sống, cách làm việc và phương thức sản xuất dựa trên các công nghệ số của một quốc gia.
Trong bối cảnh hiện nay, để đạt được các mục tiêu đặt ra tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Việt Nam cần thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đối số vì đây chính là động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội và quản trị quốc gia, là yếu tố cốt lõi giúp nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân, thúc đẩy khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là ứng dụng công nghệ mà còn là sự thay đổi toàn diện từ tư duy, cách thức hoạt động đến mô hình tổ chức. Vì vậy, chuyển đổi số là yêu cầu bắt buộc và có tính cấp thiết để Việt Nam phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.
Để chuyển đổi số thành công, cần sự tham gia tích cực của tất cả các tầng lớp trong xã hội, đặc biệt là lực lượng thanh niên - những người trẻ tuổi, năng động và sáng tạo.
2. Vai trò của đoàn viên, thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia
Xác định chuyển đổi số là phương thức quan trọng để thực hiện ý chí, khát vọng phát triển đất nước nhanh, bền vững, đội ngũ thanh niên được kỳ vọng là lực lượng tiên phong, đi đầu trong chuyển đổi số, làm chủ công cuộc xây dựng và phát triển mọi lĩnh vực trong tương lai. Do đó, lực lượng này có vai trò vô cùng quan trọng trong chuyển đổi số trên các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Một là, đoàn viên, thanh niên là lực lượng tiên phong trong ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo. Có thể thấy, đoàn viên thanh niên là nhóm đối tượng nhanh nhạy trong việc tiếp cận và ứng dụng công nghệ mới. Với khả năng học hỏi nhanh, thanh niên có thể nghiên cứu, phát triển và áp dụng các giải pháp công nghệ vào thực tiễn công việc, học tập cũng như cuộc sống hàng ngày. Nhiều sáng kiến, phần mềm, ứng dụng hữu ích được các đoàn viên sáng tạo đã góp phần không nhỏ vào quá trình chuyển đổi số tại địa phương, cơ quan và doanh nghiệp.
Hai là, tham gia xây dựng và phát triển hạ tầng số. Thanh niên là lực lượng quan trọng trong việc xây dựng, vận hành các nền tảng số, hệ thống dữ liệu lớn (big data) và các phần mềm ứng dụng phục vụ chính phủ điện tử, đô thị thông minh và xã hội số. Đoàn viên có thể tham gia trực tiếp vào các dự án phát triển nền tảng công nghệ, góp phần đảm bảo an ninh mạng và phát triển hạ tầng số của quốc gia.
Ba là, góp phần nâng cao nhận thức và kỹ năng cho cộng đồng trong quá trình chuyển đổi số. Đoàn viên thanh niên không chỉ là người sử dụng công nghệ mà còn là những “người truyền lửa”, giúp nâng cao nhận thức về chuyển đổi số cho cộng đồng. Thông qua các hoạt động tình nguyện, đoàn viên có thể hướng dẫn người dân, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa tiếp cận và sử dụng các dịch vụ công trực tuyến, thanh toán không dùng tiền mặt, ứng dụng thương mại điện tử…
Bốn là, khởi nghiệp và phát triển kinh tế số. Đoàn viên thanh niên là lực lượng giàu tinh thần khởi nghiệp và sáng tạo. Nhiều mô hình kinh tế số, thương mại điện tử, và các dự án khởi nghiệp công nghệ đã được các bạn trẻ triển khai thành công, góp phần tạo việc làm và thúc đẩy sự phát triển kinh tế địa phương.
Năm là, đóng góp vào cải cách hành chính và xây dựng chính phủ điện tử. Trong các cơ quan, đoàn viên là lực lượng tiên phong đề xuất và thực hiện các giải pháp số hóa quy trình làm việc, sử dụng phần mềm quản lý dữ liệu, ứng dụng công nghệ trong quản lý và vận hành. Qua đó, góp phần đẩy nhanh quá trình cải cách hành chính, xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch và hiệu quả.
3. Đoàn viên, thanh niên đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi số góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác Đoàn và phong trào thanh niên trong tình hình mới
Trong thời gian qua, các cấp bộ Đoàn đã đẩy mạnh thực hiện chủ trương chuyển đổi số vào trong công tác chuyên môn. Hội nghị lần thứ 2 Ban Chấp hành Trung ương Đoàn (khóa XII) tổ chức vào ngày 09/01/2023 đã xác định năm 2023 là “Năm chuyển đổi số các hoạt động của Đoàn”. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là đổi mới phương thức tổ chức và hoạt động của Đoàn đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; tăng cường chuyển đổi số đồng bộ trên tất cả các mặt công tác của Đoàn; phát huy vai trò của thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số trong thực tiễn cuộc sống và nâng cao năng lực số cho thanh thiếu nhi. Theo đó, đòi hỏi vai trò của thanh niên phải dám nghĩ, dám làm, đặc biệt trong lĩnh vực chuyển đổi số. Đối với tổ chức Đoàn các cấp, mỗi đoàn viên, thanh niên hiện đang công tác, sinh hoạt tại các cơ quan của Đoàn được kỳ vọng là sức trẻ, lực lượng vô cùng trọng yếu, là tác nhân tham gia và đem lại thắng lợi trong công cuộc chuyển đổi số đồng bộ trên tất cả các mặt công tác của Đoàn; phát huy vai trò của thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số trong thực tiễn cuộc sống và nâng cao năng lực số cho thanh, thiếu nhi.
Tổ chức Đoàn các cấp đã tích cực thực hiện việc xây dựng cơ sở dữ liệu về cán bộ, đoàn viên thanh niên; chú trọng phát triển áp dụng cái mới, cái sáng tạo, như: tích cực sử dụng mạng xã hội để nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, trao đổi thông tin, quản lý tổ chức; số hóa văn bản và khai thác các ứng dụng trên nền tảng trực tuyến để triển khai các hoạt động, phong trào thanh niên, góp phần chuyên nghiệp và hiện đại hóa công tác Ðoàn và phong trào thanh thiếu nhi, nâng cao nhận thức của tuổi trẻ về quá trình chuyển đổi số của quốc gia.
Tháng 10/2023, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã chỉ đạo Ban Thanh niên Nông thôn xây dựng kế hoạch tổ chức Hội nghị tập huấn triển khai ứng dụng chuyển đổi số trong bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Theo đó cung cấp cho cán bộ Đoàn, đoàn viên, thanh niên các cấp những kiến thức, kỹ năng chuyển đổi số trong triển khai các hoạt động xử lý môi trường; xây dựng mô hình thanh niên tham gia bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; góp phần đẩy mạnh các hoạt động xung kích bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu tại địa phương.
Chương trình công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi năm 2024 với chủ đề “Năm thanh niên tình nguyện” đã triển khai các đội tình nguyện “chuyển đổi số cộng đồng” “Mùa hè số” tại các tỉnh, thành Đoàn. Chương trình này định hướng hỗ trợ nâng cao năng lực số cho ít nhất 6.000.000 lượt thanh thiếu nhi và người dân. Nội dung chương trình hướng tới tuyên truyền các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, kết quả triển khai chương trình chuyển đổi số quốc gia. Bên cạnh đó, tổ chức các lớp bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng bảo đảm an toàn, an ninh mạng, lập trình cơ bản, thương mại điện tử, sử dụng tin học văn phòng và các ứng dụng trên thiết bị thông minh; kết hợp các cuộc thi, sân chơi ứng dụng công nghệ thông tin…. cho thanh thiếu niên, đội ngũ cán bộ công chức và thanh thiếu niên. Hỗ trợ địa phương triển khai Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 – 2025, tầm nhìn đến năm 2030 của Chính phủ (Đề án 06) thông qua việc hỗ trợ định danh, xác thực, tạo lập tài khoản điện tử của người dân để sử dụng các dịch vụ công trực tuyến, giải quyết thủ tục hành chính; hướng dẫn việc thực hiện thanh toán điện tử…
Tiếp nối những kết quả đạt được trên, để tiếp tục phát huy vai trò của thanh niên tham gia thực hiện chuyển đổi số, các cấp bộ Đoàn tiếp tục đẩy mạnh thực hiện các đề án trọng điểm được xác định tại Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2022 – 2027. Trọng tâm là xây dựng Đề án “Nâng cao năng lực số cho thanh thiếu niên Việt Nam giai đoạn 2022 – 2030”; Đề án “Thành lập Quỹ Hỗ trợ sáng kiến vì cộng đồng”… Tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục thông qua các buổi sinh hoạt, hội nghị tập huấn về chuyển đổi số. Qua đó, nâng cao nhận thức, kiến thức, trình độ cho cán bộ, đoàn viên thanh niên, đây là yếu tố then chốt trong công cuộc chuyển đổi số của Đoàn hiện nay.
Ngoài ra, tổ chức Đoàn các cấp tích cực triển khai các phong trào động viên thanh niên nâng cao tinh thần tự học tập, sáng tạo; thúc đẩy, hỗ trợ các hoạt động khởi nghiệp, lập nghiệp, làm kinh tế của thanh niên, đặc biệt là khởi nghiệp đổi mới, sáng tạo. Qua đó, nâng cao nhận thức, tâm thế cho mỗi đoàn viên thanh niên phát huy tinh thần tiên phong, sáng tạo trong nghiên cứu, vận dụng có hiệu quả những yếu tố tích cực từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; tham gia tích cực vào quá trình chuyển đổi số quốc gia; áp dụng các kiến thức vào học tập, lao động, sản xuất, kinh doanh… trở thành động lực, lực lượng tiên phong trong chuyển đổi số tại cơ quan, đơn vị, địa phương.
4. Một số giải pháp phát huy vai trò của đoàn viên, thanh niên trong chuyển đổi số quốc gia nói chung và chuyển đổi số trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên hiện nay
Một là, tăng cường nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho đoàn viên thanh niên.
Các cấp bộ Đoàn cần tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục thông qua tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo chuyên đề về chuyển đổi số, công nghệ thông tin, an ninh mạng cho đoàn viên, thanh niên giúp họ nắm bắt xu hướng công nghệ và ứng dụng vào công việc. Đưa nội dung về chuyển đổi số vào các buổi sinh hoạt đoàn, lồng ghép trong các hoạt động để nâng cao nhận thức cho đoàn viên. Đồng thời, tuỳ vào điều kiện thực tế của mỗi đơn vị có thể phát động các phong trào học tập và thi đua về kỹ năng số, khuyến khích đoàn viên tham gia các khoá học online về lập trình, trí tuệ nhân tạo AI, dữ liệu lớn Big Data và thương mại điện tử,…
Hai là, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên
Trên cơ sở đặc điểm, yêu cầu, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị, địa phương, tổ chức Đoàn các cấp cần tích cực thực hiện số hoá các hoạt động Đoàn và phong trào thanh niên, sử dụng các nền tảng trực tuyến để tổ chức sinh hoạt đoàn, hội nghị, hội thảo. Triển khai hệ thống quản lý đoàn viên trực tuyến, giúp số hoá dữ liệu đoàn viên và tăng cường tương tác giữa các cấp bộ Đoàn. Nghiên cứu, phát triển các ứng dụng, nền tảng kết nối đoàn viên, cho phép đoàn viên tra cứu thông tin, cập nhật tin tức, tham gia các hoạt động đoàn qua mạng. Xây dựng các kênh truyền thông số mạnh mẽ trên mạng xã hội, thu hút đoàn viên và lan toả các hoạt động đoàn bằng video, podcast, infographic.
Ba là, tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao năng lực số cho đoàn viên, thanh niên.
Để đoàn viên, thanh niên chủ động tiếp cận với chuyển đổi số một cách nhanh chóng, hiệu quả cần nâng cao năng lực số. Thực tiễn cho thấy, do tính chất vùng miền, điều kiện học tập, rèn luyện, công tác của từng nhóm đoàn viên, thanh niên không giống nhau trên địa bàn cả nước, vì vậy, năng lực số của từng nhóm này cũng không đồng đều. Do đó, công tác đào tạo, bồi dưỡng cần được các cấp bộ Đoàn tiến hành trên diện rộng nhưng có trọng tâm, trọng điểm, sát với đối tượng đoàn viên, thanh niên ở từng loại hình tổ chức Đoàn, Đội, Hội.
Cần chủ động đổi mới, cập nhật các nội dung bồi dưỡng năng lực số cho đoàn viên, thanh niên như: sử dụng thành thạo các thiết bị công nghệ số hiện đại như điện thoại thông minh, máy tính, nhất là khả năng thao tác các chức năng cơ bản, cài đặt, sử dụng và bảo trì các phần mềm thông dụng. Qua đó, hỗ trợ việc tiến hành công tác Đoàn, phong trào thanh niên, thiếu niên trở nên hiệu quả hơn; khả năng tìm kiếm, truy cập và đánh giá thông tin một cách hiệu quả trên môi trường số; khả năng sử dụng các kênh giao tiếp trực tuyến; khả năng tạo ra các nội dung số như văn bản, video, hình ảnh; khả năng bảo vệ và bảo mật thông tin cá nhân trên không gian mạng; khả năng tự học, chủ động cập nhật kiến thức và kỹ năng số một cách hiệu quả; khả năng sử dụng các công nghệ chuyên môn trong lĩnh vực nghề nghiệp, áp dụng công nghệ để tối ưu hóa hiệu quả công việc và nắm vững các xu hướng công nghệ mới trong ngành nghề mà đoàn viên, thanh niên đang công tác, học tập.
Bốn là, khơi dậy và lan toả tinh thần học tập suốt đời về công nghệ
Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, việc học tập suốt đời, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, là yếu tố sống còn giúp cho đoàn viên, thanh niên thích nghi và phát triển, do đó, cần khơi dậy và lan toả tinh thần học tập suốt đời về công nghệ thông qua các hoạt động như: phát động phong trào mỗi thanh niên một tài khoản học tập số với mục tiêu mỗi đoàn viên, thanh niên đều đăng ký học tập trên các nền tảng học tập trực tuyến; phát triển các tủ sách số, tài liệu trực tuyến trên các website của Đoàn; thành lập các câu lạc bộ công nghệ thanh niên tại các trường học, cơ sở đoàn địa phương để đoàn viên thanh niên có cơ hội giao lưu, học hỏi và thực hành;…
Năm là, thường xuyên thực hiện công tác tổng kết, rút kinh nghiệm, khen thưởng kịp thời các tập thể, cá nhân có thành tích trong vận dụng, khai thác hiệu quả của chuyển đổi số.
Các cấp bộ Đoàn từ Trung ương đến cấp cơ sở cần thường xuyên sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, kịp thời biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích trong khai thác và ứng dụng chuyển đổi số hiệu quả. Bên cạnh đó, cần chú trọng khắc phục những hạn chế của các nền tảng số trong thời gian qua, đồng thời tổ chức Đoàn các cấp cần có biện pháp phòng, chống trước về nguy cơ xảy ra những về lỗi kỹ thuật ở các nền tảng số và chuẩn bị kỹ lưỡng về hình thức, nội dung được trình bày trên nền tảng số.
Tóm lại, trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam chắc chắn không thể không thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số vì đây chính là xu thế tất yếu và là cơ hội lớn để Việt Nam bứt phá, phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới. Đoàn viên thanh niên, với vai trò là lực lượng tiên phong, sáng tạo, có trách nhiệm lớn trong việc thúc đẩy chuyển đổi số thành công. Do vậy, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp trên đồng thời mỗi đoàn viên, thanh niên cần xác định rõ trách nhiệm của mình, không ngừng học hỏi, trau dồi kiến thức và sẵn sàng cống hiến góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
1. Chuyển đổi số là yêu cầu cấp thiết ở nước ta hiện nay
Tại Việt Nam, khái niệm “chuyển đổi số” thường được hiểu theo nghĩa chung nhất là quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện của cá nhân, tổ chức về cách sống, cách làm việc và phương thức sản xuất dựa trên các công nghệ số. Tương ứng với định nghĩa trên, chuyển đổi số quốc gia là quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện của cá nhân, tổ chức về cách sống, cách làm việc và phương thức sản xuất dựa trên các công nghệ số của một quốc gia.
Trong bối cảnh hiện nay, để đạt được các mục tiêu đặt ra tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Việt Nam cần thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đối số vì đây chính là động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội và quản trị quốc gia, là yếu tố cốt lõi giúp nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân, thúc đẩy khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là ứng dụng công nghệ mà còn là sự thay đổi toàn diện từ tư duy, cách thức hoạt động đến mô hình tổ chức. Vì vậy, chuyển đổi số là yêu cầu bắt buộc và có tính cấp thiết để Việt Nam phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.
Để chuyển đổi số thành công, cần sự tham gia tích cực của tất cả các tầng lớp trong xã hội, đặc biệt là lực lượng thanh niên - những người trẻ tuổi, năng động và sáng tạo.
2. Vai trò của đoàn viên, thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia
Xác định chuyển đổi số là phương thức quan trọng để thực hiện ý chí, khát vọng phát triển đất nước nhanh, bền vững, đội ngũ thanh niên được kỳ vọng là lực lượng tiên phong, đi đầu trong chuyển đổi số, làm chủ công cuộc xây dựng và phát triển mọi lĩnh vực trong tương lai. Do đó, lực lượng này có vai trò vô cùng quan trọng trong chuyển đổi số trên các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Một là, đoàn viên, thanh niên là lực lượng tiên phong trong ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo. Có thể thấy, đoàn viên thanh niên là nhóm đối tượng nhanh nhạy trong việc tiếp cận và ứng dụng công nghệ mới. Với khả năng học hỏi nhanh, thanh niên có thể nghiên cứu, phát triển và áp dụng các giải pháp công nghệ vào thực tiễn công việc, học tập cũng như cuộc sống hàng ngày. Nhiều sáng kiến, phần mềm, ứng dụng hữu ích được các đoàn viên sáng tạo đã góp phần không nhỏ vào quá trình chuyển đổi số tại địa phương, cơ quan và doanh nghiệp.
Hai là, tham gia xây dựng và phát triển hạ tầng số. Thanh niên là lực lượng quan trọng trong việc xây dựng, vận hành các nền tảng số, hệ thống dữ liệu lớn (big data) và các phần mềm ứng dụng phục vụ chính phủ điện tử, đô thị thông minh và xã hội số. Đoàn viên có thể tham gia trực tiếp vào các dự án phát triển nền tảng công nghệ, góp phần đảm bảo an ninh mạng và phát triển hạ tầng số của quốc gia.
Ba là, góp phần nâng cao nhận thức và kỹ năng cho cộng đồng trong quá trình chuyển đổi số. Đoàn viên thanh niên không chỉ là người sử dụng công nghệ mà còn là những “người truyền lửa”, giúp nâng cao nhận thức về chuyển đổi số cho cộng đồng. Thông qua các hoạt động tình nguyện, đoàn viên có thể hướng dẫn người dân, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa tiếp cận và sử dụng các dịch vụ công trực tuyến, thanh toán không dùng tiền mặt, ứng dụng thương mại điện tử…
Bốn là, khởi nghiệp và phát triển kinh tế số. Đoàn viên thanh niên là lực lượng giàu tinh thần khởi nghiệp và sáng tạo. Nhiều mô hình kinh tế số, thương mại điện tử, và các dự án khởi nghiệp công nghệ đã được các bạn trẻ triển khai thành công, góp phần tạo việc làm và thúc đẩy sự phát triển kinh tế địa phương.
Năm là, đóng góp vào cải cách hành chính và xây dựng chính phủ điện tử. Trong các cơ quan, đoàn viên là lực lượng tiên phong đề xuất và thực hiện các giải pháp số hóa quy trình làm việc, sử dụng phần mềm quản lý dữ liệu, ứng dụng công nghệ trong quản lý và vận hành. Qua đó, góp phần đẩy nhanh quá trình cải cách hành chính, xây dựng nền hành chính hiện đại, minh bạch và hiệu quả.
3. Đoàn viên, thanh niên đẩy mạnh thực hiện chuyển đổi số góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác Đoàn và phong trào thanh niên trong tình hình mới
Trong thời gian qua, các cấp bộ Đoàn đã đẩy mạnh thực hiện chủ trương chuyển đổi số vào trong công tác chuyên môn. Hội nghị lần thứ 2 Ban Chấp hành Trung ương Đoàn (khóa XII) tổ chức vào ngày 09/01/2023 đã xác định năm 2023 là “Năm chuyển đổi số các hoạt động của Đoàn”. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là đổi mới phương thức tổ chức và hoạt động của Đoàn đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; tăng cường chuyển đổi số đồng bộ trên tất cả các mặt công tác của Đoàn; phát huy vai trò của thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số trong thực tiễn cuộc sống và nâng cao năng lực số cho thanh thiếu nhi. Theo đó, đòi hỏi vai trò của thanh niên phải dám nghĩ, dám làm, đặc biệt trong lĩnh vực chuyển đổi số. Đối với tổ chức Đoàn các cấp, mỗi đoàn viên, thanh niên hiện đang công tác, sinh hoạt tại các cơ quan của Đoàn được kỳ vọng là sức trẻ, lực lượng vô cùng trọng yếu, là tác nhân tham gia và đem lại thắng lợi trong công cuộc chuyển đổi số đồng bộ trên tất cả các mặt công tác của Đoàn; phát huy vai trò của thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ số trong thực tiễn cuộc sống và nâng cao năng lực số cho thanh, thiếu nhi.
Tổ chức Đoàn các cấp đã tích cực thực hiện việc xây dựng cơ sở dữ liệu về cán bộ, đoàn viên thanh niên; chú trọng phát triển áp dụng cái mới, cái sáng tạo, như: tích cực sử dụng mạng xã hội để nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, trao đổi thông tin, quản lý tổ chức; số hóa văn bản và khai thác các ứng dụng trên nền tảng trực tuyến để triển khai các hoạt động, phong trào thanh niên, góp phần chuyên nghiệp và hiện đại hóa công tác Ðoàn và phong trào thanh thiếu nhi, nâng cao nhận thức của tuổi trẻ về quá trình chuyển đổi số của quốc gia.
Tháng 10/2023, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã chỉ đạo Ban Thanh niên Nông thôn xây dựng kế hoạch tổ chức Hội nghị tập huấn triển khai ứng dụng chuyển đổi số trong bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Theo đó cung cấp cho cán bộ Đoàn, đoàn viên, thanh niên các cấp những kiến thức, kỹ năng chuyển đổi số trong triển khai các hoạt động xử lý môi trường; xây dựng mô hình thanh niên tham gia bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; góp phần đẩy mạnh các hoạt động xung kích bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu tại địa phương.
Chương trình công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi năm 2024 với chủ đề “Năm thanh niên tình nguyện” đã triển khai các đội tình nguyện “chuyển đổi số cộng đồng” “Mùa hè số” tại các tỉnh, thành Đoàn. Chương trình này định hướng hỗ trợ nâng cao năng lực số cho ít nhất 6.000.000 lượt thanh thiếu nhi và người dân. Nội dung chương trình hướng tới tuyên truyền các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, kết quả triển khai chương trình chuyển đổi số quốc gia. Bên cạnh đó, tổ chức các lớp bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng bảo đảm an toàn, an ninh mạng, lập trình cơ bản, thương mại điện tử, sử dụng tin học văn phòng và các ứng dụng trên thiết bị thông minh; kết hợp các cuộc thi, sân chơi ứng dụng công nghệ thông tin…. cho thanh thiếu niên, đội ngũ cán bộ công chức và thanh thiếu niên. Hỗ trợ địa phương triển khai Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 – 2025, tầm nhìn đến năm 2030 của Chính phủ (Đề án 06) thông qua việc hỗ trợ định danh, xác thực, tạo lập tài khoản điện tử của người dân để sử dụng các dịch vụ công trực tuyến, giải quyết thủ tục hành chính; hướng dẫn việc thực hiện thanh toán điện tử…
Tiếp nối những kết quả đạt được trên, để tiếp tục phát huy vai trò của thanh niên tham gia thực hiện chuyển đổi số, các cấp bộ Đoàn tiếp tục đẩy mạnh thực hiện các đề án trọng điểm được xác định tại Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2022 – 2027. Trọng tâm là xây dựng Đề án “Nâng cao năng lực số cho thanh thiếu niên Việt Nam giai đoạn 2022 – 2030”; Đề án “Thành lập Quỹ Hỗ trợ sáng kiến vì cộng đồng”… Tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục thông qua các buổi sinh hoạt, hội nghị tập huấn về chuyển đổi số. Qua đó, nâng cao nhận thức, kiến thức, trình độ cho cán bộ, đoàn viên thanh niên, đây là yếu tố then chốt trong công cuộc chuyển đổi số của Đoàn hiện nay.
Ngoài ra, tổ chức Đoàn các cấp tích cực triển khai các phong trào động viên thanh niên nâng cao tinh thần tự học tập, sáng tạo; thúc đẩy, hỗ trợ các hoạt động khởi nghiệp, lập nghiệp, làm kinh tế của thanh niên, đặc biệt là khởi nghiệp đổi mới, sáng tạo. Qua đó, nâng cao nhận thức, tâm thế cho mỗi đoàn viên thanh niên phát huy tinh thần tiên phong, sáng tạo trong nghiên cứu, vận dụng có hiệu quả những yếu tố tích cực từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; tham gia tích cực vào quá trình chuyển đổi số quốc gia; áp dụng các kiến thức vào học tập, lao động, sản xuất, kinh doanh… trở thành động lực, lực lượng tiên phong trong chuyển đổi số tại cơ quan, đơn vị, địa phương.
4. Một số giải pháp phát huy vai trò của đoàn viên, thanh niên trong chuyển đổi số quốc gia nói chung và chuyển đổi số trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên hiện nay
Một là, tăng cường nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho đoàn viên thanh niên.
Các cấp bộ Đoàn cần tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục thông qua tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo chuyên đề về chuyển đổi số, công nghệ thông tin, an ninh mạng cho đoàn viên, thanh niên giúp họ nắm bắt xu hướng công nghệ và ứng dụng vào công việc. Đưa nội dung về chuyển đổi số vào các buổi sinh hoạt đoàn, lồng ghép trong các hoạt động để nâng cao nhận thức cho đoàn viên. Đồng thời, tuỳ vào điều kiện thực tế của mỗi đơn vị có thể phát động các phong trào học tập và thi đua về kỹ năng số, khuyến khích đoàn viên tham gia các khoá học online về lập trình, trí tuệ nhân tạo AI, dữ liệu lớn Big Data và thương mại điện tử,…
Hai là, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên
Trên cơ sở đặc điểm, yêu cầu, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị, địa phương, tổ chức Đoàn các cấp cần tích cực thực hiện số hoá các hoạt động Đoàn và phong trào thanh niên, sử dụng các nền tảng trực tuyến để tổ chức sinh hoạt đoàn, hội nghị, hội thảo. Triển khai hệ thống quản lý đoàn viên trực tuyến, giúp số hoá dữ liệu đoàn viên và tăng cường tương tác giữa các cấp bộ Đoàn. Nghiên cứu, phát triển các ứng dụng, nền tảng kết nối đoàn viên, cho phép đoàn viên tra cứu thông tin, cập nhật tin tức, tham gia các hoạt động đoàn qua mạng. Xây dựng các kênh truyền thông số mạnh mẽ trên mạng xã hội, thu hút đoàn viên và lan toả các hoạt động đoàn bằng video, podcast, infographic.
Ba là, tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao năng lực số cho đoàn viên, thanh niên.
Để đoàn viên, thanh niên chủ động tiếp cận với chuyển đổi số một cách nhanh chóng, hiệu quả cần nâng cao năng lực số. Thực tiễn cho thấy, do tính chất vùng miền, điều kiện học tập, rèn luyện, công tác của từng nhóm đoàn viên, thanh niên không giống nhau trên địa bàn cả nước, vì vậy, năng lực số của từng nhóm này cũng không đồng đều. Do đó, công tác đào tạo, bồi dưỡng cần được các cấp bộ Đoàn tiến hành trên diện rộng nhưng có trọng tâm, trọng điểm, sát với đối tượng đoàn viên, thanh niên ở từng loại hình tổ chức Đoàn, Đội, Hội.
Cần chủ động đổi mới, cập nhật các nội dung bồi dưỡng năng lực số cho đoàn viên, thanh niên như: sử dụng thành thạo các thiết bị công nghệ số hiện đại như điện thoại thông minh, máy tính, nhất là khả năng thao tác các chức năng cơ bản, cài đặt, sử dụng và bảo trì các phần mềm thông dụng. Qua đó, hỗ trợ việc tiến hành công tác Đoàn, phong trào thanh niên, thiếu niên trở nên hiệu quả hơn; khả năng tìm kiếm, truy cập và đánh giá thông tin một cách hiệu quả trên môi trường số; khả năng sử dụng các kênh giao tiếp trực tuyến; khả năng tạo ra các nội dung số như văn bản, video, hình ảnh; khả năng bảo vệ và bảo mật thông tin cá nhân trên không gian mạng; khả năng tự học, chủ động cập nhật kiến thức và kỹ năng số một cách hiệu quả; khả năng sử dụng các công nghệ chuyên môn trong lĩnh vực nghề nghiệp, áp dụng công nghệ để tối ưu hóa hiệu quả công việc và nắm vững các xu hướng công nghệ mới trong ngành nghề mà đoàn viên, thanh niên đang công tác, học tập.
Bốn là, khơi dậy và lan toả tinh thần học tập suốt đời về công nghệ
Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, việc học tập suốt đời, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, là yếu tố sống còn giúp cho đoàn viên, thanh niên thích nghi và phát triển, do đó, cần khơi dậy và lan toả tinh thần học tập suốt đời về công nghệ thông qua các hoạt động như: phát động phong trào mỗi thanh niên một tài khoản học tập số với mục tiêu mỗi đoàn viên, thanh niên đều đăng ký học tập trên các nền tảng học tập trực tuyến; phát triển các tủ sách số, tài liệu trực tuyến trên các website của Đoàn; thành lập các câu lạc bộ công nghệ thanh niên tại các trường học, cơ sở đoàn địa phương để đoàn viên thanh niên có cơ hội giao lưu, học hỏi và thực hành;…
Năm là, thường xuyên thực hiện công tác tổng kết, rút kinh nghiệm, khen thưởng kịp thời các tập thể, cá nhân có thành tích trong vận dụng, khai thác hiệu quả của chuyển đổi số.
Các cấp bộ Đoàn từ Trung ương đến cấp cơ sở cần thường xuyên sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, kịp thời biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích trong khai thác và ứng dụng chuyển đổi số hiệu quả. Bên cạnh đó, cần chú trọng khắc phục những hạn chế của các nền tảng số trong thời gian qua, đồng thời tổ chức Đoàn các cấp cần có biện pháp phòng, chống trước về nguy cơ xảy ra những về lỗi kỹ thuật ở các nền tảng số và chuẩn bị kỹ lưỡng về hình thức, nội dung được trình bày trên nền tảng số.
Tóm lại, trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam chắc chắn không thể không thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số vì đây chính là xu thế tất yếu và là cơ hội lớn để Việt Nam bứt phá, phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới. Đoàn viên thanh niên, với vai trò là lực lượng tiên phong, sáng tạo, có trách nhiệm lớn trong việc thúc đẩy chuyển đổi số thành công. Do vậy, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp trên đồng thời mỗi đoàn viên, thanh niên cần xác định rõ trách nhiệm của mình, không ngừng học hỏi, trau dồi kiến thức và sẵn sàng cống hiến góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Tác giả: ThS. Vũ Thị Thanh Thảo - Khoa Nhà nước và pháp luật
Danh mục
Thống kê truy cập
- Đang truy cập19
- Hôm nay395
- Tháng hiện tại781
- Tổng lượt truy cập3,477,251
