Chào mừng đến với Trang thông tin điện tử Trường Chính trị tỉnh Gia Lai!
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ - GIA LAI
NGHIÊN CỨU, VẬN DỤNG NỘI DUNG CUỐN SÁCH “XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN NỀN VĂN HOÁ VIỆT NAM TIÊN TIẾN ĐẬM ĐÀ BẢN SẮC DÂN TỘC” CỦA TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN PHÚ TRỌNG VÀO GIẢNG DẠY CHƯƠNG TRÌNH TRUNG CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ - GIA LAIhttps://truongchinhtri.gialai.gov.vn/uploads/logo.png
Thứ ba - 12/11/2024 20:225780
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng – một nhà lý luận xuất sắc, một nhà lãnh đạo tài năng của Đảng và của dân tộc Việt Nam. Trong suốt cuộc đời và sự nghiệp của mình, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã để lại cho Đảng, Nhà nước và nhân dân ta một kho tàng tri thức soi sáng con đường phát triển lý luận và thực tiễn cách mạng Việt Nam thông qua nhiều tác phẩm trên nhiều lĩnh vực khác nhau. Trong các vấn đề được đề cập, vấn đề văn hóa và con người Việt Nam được Tổng Bí thư dành nhiều tâm huyết, sự thấu hiểu và trân trọng. Bằng tư duy lý luận sắc bén, thực tiễn phong phú, sự am hiểu tường tận và tình cảm đặc biệt, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có những chỉ đạo toàn diện về văn hóa thông qua cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. Các nhà nghiên cứu đánh giá cuốn sách đã nâng tầm lý luận về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Đây là cuốn cẩm nang quý báu giúp các cấp ủy, tổ chức đảng, các ngành, các cấp, cán bộ, đảng viên nắm vững và triển khai có hiệu quả công tác xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong thời gian tới.
Cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”
Trong chương trình Trung cấp lý luận chính trị hiện nay có nhiều chuyên đề ở nhiều học phần khác nhau đề cập đến nội dung về quản lý, xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam. Do đó, việc nghiên cứu, vận dụng nội dung của cuốn sách này vào một số bài giảng trong chương trình Trung cấp lý luận chính trị là một vấn đề quan trọng và cần thiết để nâng cao chất lượng giảng dạy đồng thời góp phần thực hiện tốt Kế hoạch số 518-KH/BTGTW ngày 16/8/2024 của Ban Tuyên giáo Trung ương và Hướng dẫn số 122-HD/BTGTU của Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ Bình Định về việc tổ chức nghiên cứu, quán triệt, tuyên truyền nội dung cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” của đồng chí Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam. 1. Vài nét về cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng Cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc là cuốn sách đầu tiên của Tổng Bí thư về vấn đề văn hóa dân tộc. Cuốn sách do Ban Tuyên giáo Trung ương chủ trì, phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Tạp chí Cộng sản, Thông tấn xã Việt Nam và các cơ quan liên quan tổ chức biên tập, xuất bản. Cuốn sách gồm 928 trang, tuyển chọn 92 bài viết, bài phát biểu, bài nói, lược ghi, trả lời phỏng vấn, thư... của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam, trong đó bài viết sớm nhất là năm 1968. Nội dung các bài phát biểu, bài viết thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Tổng Bí thư đối với việc xây dựng, giữ gìn, phát triển nền văn hóa Việt Nam với các yếu tố truyền thống và hiện đại, bản sắc và hội nhập; tạo nguồn lực nội sinh, huy động sức mạnh của văn hóa, con người Việt Nam trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.Nội dung cuốn sách gồm ba phần: Phần thứ nhất: Văn hóa là hồn cốt của dân tộc,gồm 19 bài phát biểu, bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương, Hội nghị công tác tư tưởng - văn hóa toàn quốc, Hội nghị Tuyên giáo toàn quốc,... Phần thứ hai: Phát triển toàn diện, đồng bộ để văn hóa thật sự là sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước bền vững, tuyển chọn 73 bài phát biểu, bài viết, thư của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đối với các lĩnh vực văn hóa cũng như quá trình xây dựng, phát triển của các cơ quan văn hóa.Với thực tiễn phong phú và tư duy lý luận sắc bén, sự am hiểu sâu sắc về đặc trưng của từng loại hình văn hóa, đồng chí Tổng Bí thư đã có những chỉ đạo toàn diện đối với lĩnh vực văn học, nghệ thuật; giáo dục, đào tạo; khoa học, công nghệ; báo chí, xuất bản;… Phần thứ ba: Từ luận điểm văn hóa của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến thực tiễn cuộc sống, tuyển chọn với 32 bài viết, trả lời phỏng vấn của các cán bộ, đảng viên và nhân dân trong nghiên cứu, học tập và triển khai, cụ thể hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc, gắn với xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam. 2. Vận dụng nội dung cuốn sách“Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng vào nghiên cứu, giảng dạy Một số nội dung quan trọng trong cuốn sách có thể vận dụng vào bài giảng như sau: Một là, với những lập luận đầy sức thuyết phục, những dẫn chứng phong phú và sinh động, Tổng Bí thư đã lý giải cụ thể nội hàm của khái niệm xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; phân tích vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng của văn hóa trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; mục tiêu, nhiệm vụ và định hướng giải pháp để phát huy đầy đủ, toàn diện giá trị văn hoá. Theo Tổng bí thư:“Khi nói đến văn hoá là nói đến những gì là tinh hoa, tinh tuý nhất, được chưng cất, kết tinh, hun đúc thành những giá trị tốt đẹp, cao thượng, đặc sắc nhất, rất nhân văn, nhân ái, nhân nghĩa, nhân tình, tiến bộ (một con người có văn hoá, một gia đình có văn hoá, một dân tộc có văn hoá; lối sống văn hoá, nếp sống văn hoá, cách ứng xử có văn hoá…). Còn những gì xấu xa, việc làm ti tiện, đớn hèn, những hành động phi pháp, bỉ ổi…là vô văn hoá, phi văn hoá, phản văn hoá. Hạnh phúc của con người không phải chỉ là ở chỗ nhiều tiền, lắm của, ăn ngon, mặc đẹp, mà còn ở sự phong phú về tâm hồn, được sống giữa tình thương và lòng nhân ái, lẽ phải và công bằng”[1] Tổng Bí thư đã đưa ra một nhận định hết sức cô đọng nhưng cũng thể hiện đầy đủ ý nghĩa về vai trò văn hoá: Văn hoá là hồn cốt của dân tộc, nói lên bản sắc của dân tộc. Văn hoá còn thì dân tộc còn[2]… Đây là một nội dung quan trọng có thể vận dụng vào bài giảng để giảng viên có thể phân tích sâu hơn, làm rõ hơn khái niệm văn hoá và vị trí, vai trò của văn hoá đối với sự phát triển bền vững của đất nước, góp phần nâng cao nhận thức cho học viên về tầm quan trọng của phát triển văn hoá cũng như nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc giữ gìn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống trong bối cảnh hiện nay. Hai là, bằng những lập luận chắc chắn và những dẫn chứng rất phong phú và sinh động, Tổng Bí thư đã khẳng định quan điểm, đường lối nhất quán của Đảng về văn hoá; đồng thời nhận thức rất chi tiết, đầy đủ, định hướng chính xác và khoa học về các lĩnh vực văn hoá, từ diện mạo, đặc điểm, loại hình, khuynh hướng, trường phái đến đội ngũ văn nghệ sĩ…Đồng chí cũng lý giải cụ thể nội hàm của khái niệm xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; phân tích mục tiêu, nhiệm vụ, những yếu tố tác động và định hướng giải pháp cần thực hiện để nền văn hoá Việt Nam ngàn năm văn hiến tiếp tục được kế thừa và phát triển trong thời kì mới. Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định: nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc bao gồm trong lòng nó các mối quan hệ biện chứng giữa truyền thống và hiện đại; kế thừa và phát triển; dân tộc và quốc tế, trên cơ sở chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh[3]. Mục tiêu của xây dựng và phát triển nền văn hoá được Tổng bí thư chỉ rõ: “Xây dựng nền văn hoá Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân – thiện – mĩ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, tính nhân văn, dân chủ và khoa học, làm cho văn hoá phải thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng, bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.[4]
Lễ dâng hương tưởng niệm các vua Hùng đã có công dựng nước tại Khu Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng,
tỉnh Phú Thọ.
Những nội dung trên là những tài liệu quý báu để giảng viên và học viên hiểu biết sâu sắc hơn về những chủ trương, đường lối, sự quan tâm của Đảng, Nhà nước ta đối với sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hoá. Đồng thời, giúp học viên nắm vững được nội hàm cũng như tính chất của nền văn hoá Việt Nam từ đó có định hướng xây dựng và phát triển văn hoá tại địa phương gắn với chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị, địa phương. Ba là, Tổng bí thư đã hệ thống một cách xuyên suốt và khoa học về quá trình vận động, phát triển và những giá trị đặc sắc của nền văn hoá Việt nam trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc. Từ đó, Tổng bí thư đã đúc rút những vấn đề có tính quy luật khách quan, có giá trị định hướng sâu sắc về đường hướng xây dựng và phát triển nền văn hoá dân tộc; trong đó trọng tâm là xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hoá hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới, đồng thời có những gợi ý rất quan trọng về các thành tố trong từng hệ giá trị. Hệ giá trị quốc gia: Hòa bình, thống nhất, độc lập, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, hạnh phúc. Hệ giá trị văn hóa: Dân tộc, dân chủ, nhân văn, khoa học. Hệ giá trị gia đình: Ấm no, hạnh phúc, tiến bộ, văn minh. Chuẩn mực con người Việt Nam thời kỳ mới: Yêu nước, đoàn kết, tự cường, nghĩa tình, trung thực, trách nhiệm, kỷ cương, sáng tạo... Nghiên cứu và làm rõ nội dung trên góp phần giúp cho giảng viên và học viên hiểu biết được những giá trị tốt đẹp, tiêu biểu, cốt lõi, được kế thừa và phát triển từ truyền thống dân tộc, trên nền tảng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cũng như qua các kỳ Đại hội của Đảng. Đồng thời, thấy được ý nghĩa của việc xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam thời kỳ mới chính là cách để chúng ta củng cố vững chắc trận địa tư tưởng, chấn hưng văn hóa, góp phần quan trọng để xây dựng sức mạnh mềm, sức mạnh nội sinh phát triển đất nước. Bốn là, đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước trong quá trình xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam, Tổng bí thư khẳng định: “tiếp tục nâng cao nhận thức và năng lực lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước trên lĩnh vực văn hoá để đáp ứng yêu cầu phát triển văn hoá, xây dựng con người Việt Nam trong thời kì phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước nhằm bảo đảm sự thống nhất về tư tưởng và hành động trong xây dựng, phát triển văn hoá từ Trung ương đến cơ sở. Cấp uỷ đảng và chính quyền các cấp phải nhận thức sâu sắc và quán triệt đầy đủ các quan điểm, tư tưởng chỉ đạo của Đảng về văn hoá và trên cơ sở đó xây dựng các chương trình, kế hoạch thực hiện, huy động tối đa các nguồn lực để phát triển văn hoá”. “Đối với công tác quản lý nhà nước, cần sớm khắc phục tình trạng chậm thể chế đường lối, quan điểm, chủ trương của Đảng thành luật pháp và các chính sách cụ thể, khả thi về phát triển văn hoá, xây dựng con người. Đẩy mạnh công tác tổ chức sắp xếp lại tổ chức bộ máy quản lý văn hoá từ Trung ương đến cơ sở. Nâng mức đầu tư hợp lý từ nguồn ngân sách nhà nước đồng thời khơi thông các nguồn lực xã hội…” [5]Việc nghiên cứu và vận dụng những chỉ dẫn trên của Tổng bí thư về sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước sẽ là những định hướng quan trọng để các cấp, các ngành, các địa phương đề ra những nhiệm vụ, giải pháp cụ thể phù hợp với thực tiễn ở cơ sở nhằm thực hiện có hiệu quả những mục tiêu phát triển văn hoá đã đặt ra trên từng địa bàn nhất định, đồng thời góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng, hiệu lực hiệu quả quản lý của nhà nước trên lĩnh vực văn hoá. Năm là, với kiến thức chuyên sâu và sự am hiểu về đặc trưng của từng loại hình văn hóa, từ văn học, sân khấu đến mỹ thuật nhiếp ảnh, thể dục thể thao, từ ca dao, dân ca đến ca trù, quan họ, từ những làn điệu chèo đến những câu hò ví dặm, hay đờn ca tài tử,... phản ánh bản sắc văn hóa của từng vùng, miền, địa phương trên cả nước như Thăng Long - Hà Nội, Bắc Ninh - Kinh Bắc đến Phú Thọ, Thái Bình, dân ca Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ... Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng có những dẫn chứng rất sinh động và lập luận thuyết phục, định hướng vừa mang tầm chiến lược, bao quát, nhìn xa trông rộng, lại vừa rất cụ thể, gần gũi. Có thể nói, Tổng Bí thư không chỉ là một nhà lý luận sắc bén mà còn là một nhà thực tiễn am tường hiểu tận rất nhiều nét văn hoá đặc sắc của từng vùng miền, địa phương,…trong tổng thể nền văn hoá Việt Nam. Đây là những tư liệu quý báu để giảng viên và học viên bổ sung thêm kiến thức thực tiễn, hiểu biết sâu rộng hơn về những nét đặc sắc trong giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc ta, góp phần khơi dậy niềm tự hào về văn hoá dân tộc, nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc. Đồng thời, thông qua đó, học viên có thể được gợi mở và vận dụng thêm nhiều giải pháp mới, cách làm hay của các địa phương về giữ gìn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống trong quá trình triển khai nhiệm vụ này tại địa phương, cơ quan, đơn vị mình công tác.
Trao truyền các giá trị văn hóa cho thế hệ mai sau.
Tóm lại, vận dụng các nội dung của cuốn sách “Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc” vào giảng dạy chương trình Trung cấp lý luận chính trị không chỉ giúp cho bài giảng của giảng viên thêm sâu sắc về lý luận, phong phú về thực tiễn mà còn góp phần nâng cao nhận thức của học viên về vị trí, vai trò của văn hóa trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, đồng thời góp phần trang bị cho học viên phương pháp thực tiễn để bảo vệ, phát triển và hội nhập văn hóa một cách hiệu quả, qua đó đóng góp vào sự nghiệp xây dựng một nền văn hóa Việt Nam giàu bản sắc và hiện đại.Với độ dày 928 trang sách, việc nghiên cứu và thấm nhuần các nội dung từ cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đòi hỏi thời gian, công sức và cả sự tâm huyết đối với lĩnh vực văn hoá. Những nội dung cần thiết để vận dụng vào bài giảng mà tác giả đề cập trên đây chỉ là những đúc kết đầu tiên rút ra từ quá trình nghiên cứu bước đầu nội dung của cuốn sách. Trong thời gian tới, bản thân sẽ tiếp tục nghiên cứu, đào sâu để vận dụng thêm nhiều nội dung hơn nữa vào bài giảng, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy tại Trường Chính trị tỉnh Bình Định trong giai đoạn hiện nay.
[1]Nguyễn Phú Trọng: Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, Nxb.Chính trị quốc gia sự thật, 2024, tr.31
[2] Nguyễn Phú Trọng: Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, Nxb.Chính trị quốc gia sự thật, 2024, tr.29
[3]Nguyễn Phú Trọng: Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, Nxb.Chính trị quốc gia sự thật, 2024, tr.15
[4]Nguyễn Phú Trọng: Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, Nxb.Chính trị quốc gia sự thật, 2024, tr.16
[5]Nguyễn Phú Trọng: Xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, Nxb.Chính trị quốc gia sự thật, 2024, tr.46,47
Tác giả: ThS. Vũ Thị Thanh Thảo - Khoa Nhà nước và pháp luật Ảnh tư liệu: Hoàng Đức Ngọc
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ - GIA LAI
